Orient CEM 7500 Saniye Ayarı

[Modern60]

Sistem aynı, yani çarklar birbirlerine akslardaki karanfillerden biri diğerinin büyük çarkı sürülerek dönmekte. Makinenin durdurulması demek zembereğin tamamen çark zincirinden çıkması demek değil. Kısacası saniye stoplamalı da olsa ters yön sakıncalı maalesef sedir.

[sedir]

Bir ara Mavi Jeans'in reklamındaki gibi "çoook oluyorum" ama hazır sabırla cevap veren bir üstad bulunca sormaya devam.
1. Kullanma kılavuzunda neden saati "asla" geri almayın yazmıyor?
2. Saatlerin kurma kolu tek tarafa döner şekilde neden tasarlanmıyor? Yoksa böyle saatler var da ancak üst serilerde mi mevcut?

[Modern60]

Kullanma kılavuzlarında mutlaka yazar. Yazmayanlarda kullanıcıyı bilir kabul edecektir. Saatlerin kurma kolu çift yöne dönmek üzere yapılır çünkü tek tarafa dönen mil ya da tij olamaz. Kurma yukarı doğru boşluk almak aşaği doğru çevirilerek yapılır. Ayrıca takvimli saatlerin de hızlı değişimleri bu tepe sisteminden yapılmakta.Ama bu saati geri doğru ayarlayın diye yapılmamıştır. Dediğim gibi prensip gereğidir. Ama mesela otomatik olup tepeden kurulamayan sistemler var, boşa dönerler. Seko makineler mesela. 1950 lerin ortalarında bir süre saatleri ileri ve geri çevirerek gün değişikliği yapılabilen makineler üretilmişti. O zaman rapid change yani hızlı değiştirme yoktu. Sonra zemberek ve akslarda oluşan deformasyonlar görüldü ve hemen hızlı değiştirme mekanikleri icat edildi. Sonuç olarak elimizdeki basit bir mekanik makinedir ve gerektirdiği prensiplerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Ama ben debreyajlı bir mekanik yapmayı düşünmüyor değilim. Yani saati ayarlamak için tepe çekildiğinde zemberek ile akım çarklarının ilişkilerini kesen bir mekanik ve buna benzer bir tasarımı RM(zannedersem RM 10) yaptı sebep te tastamam bu.

[bengisaat]

Üstadım teknik bilgisi oldukça yüksek biri olduğunuzu düşünerek sadece mantığınıza sesleneceğim.
Aslında uzun uzun bir metin ve bir çok örnekle cevaplamayı düşündüm ancak vazgeçtim ve sizin zaten bildiğiniz bür konuyu ve üyelerin kafasını allak bullak etmemek adına kısa ve öz bir yazı ile cevaplamaya karar verdim.

Malum sizde bende en az 35 yıldır bu işi yapıyor ve ilk başladığımızdan itibaren belki 10 yıllık ustalığa geçiş dönemimizde yaptığımız mesleki hataları önceleri ustamızın veya babamızın uyarısı ile ,

Ustalık dönemimizde ise bizzat saatin parasını ödeyerek yada hatamızın maddi yada manevi sıkıntılarını bir şekilde yaşayarak mesleki tecrübeler edindik.

Bu tecrübeler internette yada kitaplarda yazılan yazılardan ziyade bizzat şahit olunmuş arızaların giderilmesi için
bulduğumuz yöntemlerden oluşur.

Sanırım buraya kadar hemfikiriz.

Burada önemli olan bir konuyu atladığınızı düşünüyorum :

35 yıl boyunca günde 10 tane saat arızası ile karşılaştığımızı düşünelim. (Fazlası vardır eksiği yoktur)
Bu toplamda en azından 100 bin arızaya şahit olmuş ve bu arızaları onarmış olduğumuzu ortaya çıkarır.

Bu kadarlık bir rakamda yani en azından 100 bin saat tamir ettiysem bu saatlerin içinde karanfili yada havale çarkı bozuk olan saat sayısı kesinlikle 50 nin altındadır.

Üstelik ,

Bu arızalarında büyük çoğunluğu geri çevrilmekten değil ; sıvı temasından ve/veya buna bağlı olarak karanfilin sıkışmasına rağmen akrep yelkovanın ileri yada geriye çevrilmeye zorlanmasıdır.

Yani saat geri çevrildiği için çarklarının bozulduğu kanısı yaratacak kaç tane arızaya rastladım diye kendime sorduğumda kocaman bir boşluk geliyor aklıma.

Eğer bundan kaynaklanan ancak benim farkına varmadığım olabilir diyorsanız aynı soruyu izninizle ben size sormam gerekiyor.

Hayatınız boyunca saatin ayar kolunun geri geri çevrilmesi nedeni ile oluşan bir arızaya kaç kere rastlamış olabilirsiniz. ?

Hemde Türkiye'de kullanıcının büyük çoğunluğunun buna dikkat etmediğini daha doğrusu önemsemediğini gözönüne alarak ortaya çıkan rakamları düşünürsek:
"Saati geri geri ayarlamayın saat arızalanır" Demekle "Aman ha sakın sokağa çıkmayın kafanıza uçak düşer" demenin bence pek farkı yoktur ...

Yazımı, rakamlarla logo ve simgelerle üyelerin kafasını karıştırmamak adına
bir çok örnek için sizinde verdiğiniz gibi internetten kopyalanabilecek bir çok bilginin olduğu forum ve portaldan bularak açtığım onlarca değişik sayfayı kapatarak noktalayayım.

Saati geri çevirmekle kurma kolunu sabit tutarak durmasını beklemenin arasındaki zarar verme riski oranı çok çok azdır üstadım.

Örneğin:
- Kurma kolunu çekince ve öyle bırakınca saat karanfili gevşememişse bir süre sonra duracaktır.

- Bir çok mekanizmada kurma kolunu çekince saatin durması için balansa temas eden düzenek vardır (Bu düzeneğin adını yazabilirim ancak amacım parçanın adını değil işlevini anlatmaktır) Dediğiniz gibi olsaydı bu düzenek yapılmazdı

- Takvimli saatlerin çoğunda takvim ayarı için ayrı bir düzenek olmasına rağmen saatin bir gün ileri alınması için kullanılan bir düzenekde saatin takvim atma saati olan 24 00 de iken geri geri çevrilerek 21 00 a kadar getirilerek tekrar ileriye 2400 e getirilmek suretiyle takvimin bir gün ileri almasını sağlar.Bunu da yeşillik olsun diye koymamışlardır.

- Dediğiniz gibi olsaydı yani ayar kolu geri çevrilince zarar verme olasılığı çok yüksek olsaydı bu durumdada üreticiler önlem olarak ilave bir düzenek ile bunu önlerlerdi örneğin : ilk aklıma gelen çift makara çarkı olabilir yani kurma pozisyonunda iken makara çarkı nasıl boşa dönüyorsa ilave edilecek iç taraftaki makara çarkıda ayar pozisyonunda iken kurma kolu geri çevrilince boşa döner ileri çevrildiğinde ayar yapardı takdir edersiniz ki böyle bir sistemi çok kolaylıkla ilave edebilirlerdi...

- Bütün bunları yapan yada son maddedeki gibi bir önlemi almaya gerek görmeyen bir teknoloji ve koskoca sektör
Forumlarda atölyelerde aman ha saatin kolunu geri çevirmeyin,aman ha saati ilk 2 ay 2 günde bir sonra her gün kurun aman ha bunu yapmazsanız ayar tutmaz saatin çöp olur şeklinde Fısıldayacaklarına ;

Bu riskleri kullanma kılavuzlarında açıklamayı tercih ederlerdi

Kaldı ki sizin bir öneriniz olmuş "Saati ileri doğru zorlayarak saniye istenen yere gelinceye kadar bekleyin" demişsiniz
Buna katılmam ise hiç mümkün değil çünki bu durumda balans bir turun 3/4 kadar oranda ileri geri dönme hareketi yaparken birden bire hızlanarak tam tura yakın dönmeye başlar ve bunun sonucunda arşağın maşanın kuyruğuna dış taraftan vurmasına sebep olur , bu ise arşağın taşının yerinden çıkmasına maşanın kuyruğundaki ideal açıklığın kapanmasına hatta maşanın kuyruğunun kırılmasına kadar giden sorunları getirir.Hatta aksın kırılmasına,maşanın belli bir konumda kalmasını sağlayan setlerin bozulmasına bile sebep olabilir.Bu çok daha büyük sıkıntıları doğurur.Üstelik zembereğin sizin verdiğiniz güç değeri olan 6 mNm nin 7 lere 8 lere çıkmasına sebep olur ki çarklarının dağılmasına kadar gidebilir.

Bu konuyu sizinle çok tanınmış bir kaç usta ile yüzyüze tartışmayı uygun görüyorum hem sizin gibi değerli bir usta ile tanışma şerefine de nail olurum.

Sonuç olarak :
Ben burada paylaşım yaparken bizzat tecrübelerime dayanıyorum ve yazdıklarımın neredeyse tamamı şahit olduklarımdan kaynaklanıyor.

Size de internetten yada kiataplardan yazılanları değil bizzat tecrübelerinizi hatırlayarak emin olduğunuz şeyleri paylaşmanızı öneriyorum.
Çünki bir sürü rakam , kısaltma,sembol ,marka, isim kullanarak verilecek tavsiyeler,öneriler kullanıcının kafasını karıştırmaktan öteye gitmeyecektir.

Bu durum ise kapitalist düzenin kullanıcıları ve sektördeki herkesi sömürmesi ve daha çok zarar vermesi sonucunu doğuracaktır.

[bengisaat]

Kullanma kılavuzlarında mutlaka yazar. Yazmayanlarda kullanıcıyı bilir kabul edecektir. Saatlerin kurma kolu çift yöne dönmek üzere yapılır çünkü tek tarafa dönen mil ya da tij olamaz. Kurma yukarı doğru boşluk almak aşaği doğru çevirilerek yapılır. Ayrıca takvimli saatlerin de hızlı değişimleri bu tepe sisteminden yapılmakta.Ama bu saati geri doğru ayarlayın diye yapılmamıştır. Dediğim gibi prensip gereğidir. Ama mesela otomatik olup tepeden kurulamayan sistemler var, boşa dönerler. Seko makineler mesela. 1950 lerin ortalarında bir süre saatleri ileri ve geri çevirerek gün değişikliği yapılabilen makineler üretilmişti. O zaman rapid change yani hızlı değiştirme yoktu. Sonra zemberek ve akslarda oluşan deformasyonlar görüldü ve hemen hızlı değiştirme mekanikleri icat edildi. Sonuç olarak elimizdeki basit bir mekanik makinedir ve gerektirdiği prensiplerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Ama ben debreyajlı bir mekanik yapmayı düşünmüyor değilim. Yani saati ayarlamak için tepe çekildiğinde zemberek ile akım çarklarının ilişkilerini kesen bir mekanik ve buna benzer bir tasarımı RM(zannedersem RM 10) yaptı sebep te tastamam bu.

-Hiç bir kullanma kılavuzunda böyle bir yazı görmedim üstadım...

-Bir tatlının nasıl yapılacağının tarifinde pişirdikten sonra fırını kapatın uyarısı yapma gereği bile duyan bir sistemde ; saatin geri çevrilmemesi gerektiğini bilirler nasılsa diye düşünmeleri üstelik bunu düşünenlerin saat üreticileri olması pek akla yatmıyor.

-Böyle bir sistem var üstadım,sistemin adı da karanfil çarkıdır...Karanfil çarkı geri yada ileri çevrilme işleminde çarklara binen basıncı emerek zarar riskini en aza indirgemektedir...

İsterseniz kendi yazdıklarınızı bir daha okuyun eminim sizde hak vereceksiniz...

[bengisaat]

Akslar yani miller kesin zarar görmekte ve bu yüzden de saat markaları manuellerde bunu daima söylerler. Saatinizi geriye doğru ayarlamayın derler. Bu komut özellikle de tam kapasite kurulu iken çok daha işaret edicidir. Çünkü zemberek teli, bir ana duvak köprüsü ile tulumbanın dış kenarına sabitlenmiştir ve ters hareket ettirildiğinde tel dışa bükülür. Ama seiko sağlam kalmış onu bilemem. İsviçre de atölyelerde bile hep ikaz edilirsiniz, montaj sonrası saati açık olarak merkez aks üzerinde bırakmayın ve ters yöne çevirerek ayarlamayın diye. Siz nasıl isterseniz öyle yapmaya devam edin sevgili sedir.

Üstadım burada çarkların geri dönmesinin maşa tarafından engelleneceği gözden kaçmış görünüyor.
Çalışır durumdaki bir saat az yada çok kurulmuş durumda olsada hatta tamamen boşaltılmış olsa bile geri çevrildiğinde zembereğin geri dönerek dışa açılması söz konusu olamaz çünki maşa çelik çarkın geri dönmesini engeller,bu şekilde sırayla saniye çakına,oradan yan çarka , oradan orta çarka,oradan zembereğe kadar giden ve çarklarının geri dönmesine karşı engel oluşur.
Yani kurulmuş zembereğin gücünün tam tersine olan bu durumda ayar kolu geri çevrildiğinde zemberekten orta çarka gelen yük tam burada nötrlenir .
Karanfil çarkı sayesinde de tersine oluşan gücün zarar vermesi engellenmiş olur.

Bütün bu yazdıklarımızı özetleyelim isterseniz.
Ben diyorum ki saatin ayda bir yada bir kaç haftada bir yelkovanın geriye doğru bir turun onda biri kadar çevrilmesinden oluşabilecek arıza riski çok çok düşüktür.

Sizin tavsiyenizdeki gibi ayar kolunun ileri doğru zorlanarak balansın devrinin yükseltilmesi ise arşağın,maşanın hatta balansın aksının bozulmasına sebep olma ihtimali inanın çok daha yüksektir.

[Modern60]

Pignion ya da karanfil çarkını görevi nedir? Aks nedir? Bir bunlara bakalım sonra size katılıp katılmayacağımı söyleyeyim. Pignion ya da karanfil çarkı aynı aks üzerinde büyük çarka eşli etmek için takılmış enerjiyi küçükten büyüğe yada büyükten küçüğe doğru aktarmaik için takılan küçük ve az dişli bir çarktır. Görevi basınç emmek falan değil. Mesela Zembere çevres1 100 diştir diyelim. İlk çarkı bu dişliye alt yada üstündeki karanfil çarkla bağlarsını ve bu karanfil çark 12-13 dişli ile döner aynı akstaki büyük çark ise bu küçük adımları daha büyük oan çeveri ve diyelim ki 90 dişle(yaklaşık 1.5 saatlik bir tur yapmak için) döndürür. Bu büyük çarkın çevreisndeki dişler, 3.ncü çarkın karanfilini döndürürler bu da diyelim 12 diş falan olur ama aynı akstaki büyük çarkta 96 kadar diş vardır. Sonra dördüncü çarkın karanfili vardır ve bu da yine 8-9 dişten oluşur ama aksın üzerindeki çark 96 dişlidir ve sanitye çarkı da denir. İşte bu sanitye çarkına da çelik çarkın karanfili bağlıdır bu da 18-20 kadar dişe sahiptir. Aynı aksta biz de çelik çark adını alan ama dünyada ismi maşa çarkı olan çark vardır. Bütün bu diş sayıları, saat makinesinin hangi frekansla regüle edimesi isteniyorsa bu sayıdan yola çıkarak hesaplanır. Yani bir aks üzerinde bir karanfil ve bir de büyük çark vardır. Bu çarklar enerji küçülte sıralamasıyla çalışırlar. Tersi ise büüyük çarkın karanfil tarafından bir sonraki çarkı sürmesiyle oluşur. Doğru ters yönde ısrar edildiğinde saat durur çünkü eşapman kitlenir ama baskı hala devam etmektedir. Eğer zemberek kuruluysa. Bu baskı aksın ve sarıdan imal edilen karanfilleri aşındırır. Bir daha düşünecek bir sebebim yok.

[Modern60]

Bir eta 2892 yada 2824,2836 gibi saniye ortada olan makinelerin akım çarklarının dizilişi ve diş miktarlarını da vereyim: zB =tulumba dişlisi=100 diş, zOCP= Merkez yada 1nci çark karanfili=20 diş, z1=Merkez çark dişlisi=67 diş,z2= 3.ncü çark karanfili=13 diş, z3=3.ncü çark dişlisi=96 diş, z4= Dördüncü çark(saniye çarkı) karanfili= 8 diş, z5= 4.ncü çark dişlisi(saniye çarkı)=96 diş, z6= maşa çarkı(eşapman, çelik çark)karanfili=8 diş ve zE= Maşa çarkı ya da çelik çark dişilisi=20 diş
4 Hetzlik bir makine için diş hesabı bu şekilde yapılır ve sağlaması da;
f=60xz5x2xzE/z6x2x3600 f= 60x 96x2x20/8x2x3600=4 hz çıkar
Buradan da herhalde karanfilin enerjiyi indirgeyerek taşıma görevi anlaşılmaktadır. Okuduğunuz için teşekkür ederim. Makinede geri çevrildiğinde saatin bu dişli aksamın koruyacak herhangi bir ayırma sistemi maalesef yoktur. Richard Mille in bir makinesi hariç. Ben de bu debreyajı makinelere koyma taraftarıyım. O zaman ileri yada geri yarlamak hiç problem ayaratmaz.Amaç, zemberekten dişli zincirini ayırmak ve zembereği enerjisini salmaması için kilitlemek.