ollie » 26 Ağu 2020, 23:33
Aslinda Panerai tarihi ile iligli yazilacak cok sey var.
Bunun en temel sebebi de markanin tarihinin biraz "karanlik" olmasi. Bunun da iki nedeni var;
birincisi Panerai'nin Richemont'a satildiktan sonra pazarlama ekibinin yaptigi -ben iyi niyetimi koruyarak ozensiz diyeyim- yanlis bilgiye dayali pazarlama calismalari, ikincisi ise markanin saat toptanciligindan cikip 1930'li yillarda italyan donanmasina is yapmaya baslamasiyla ortaya cikan "askeri" gizlilik.
Sirf bu karanlik ya da bilinmeyen, bu yuzden de ilginc olan gecmisi bile aslinda bir markayi yillarca bircok kisi icin arzu nesnesi yapmaya yetebilir.
Neyse tirasi kesip biraz doyurucu bilgi kismina gecelim.
Aslinda orduya 1930'larda verilen ilk prototipler Panerai filan degil. Ilk Panerai'ler Rolex Oyster cep saatleri. (rolex ref 2533)
Uyanik sinyor Panerai Rolex'in su gecirmez kasasi, buyuk cep saati formati ve saglam mekanizmasini alip kadrani deniz dibinin zifir karanliginda rahat okunsun diye kendi icat ettigi Radiomir maddesi ile boyuyor. Tabi kendisi boyamiyor. Kendilerine Radium Girls denen kizlar fabrikalarda bu kadranlari boyuyorlar. Radiomir ismi de aslinda bize trajik bir hikayenin ipucunu veriyor. Radiomir, radyoaktif bir madde olan Radium ve Mira (goruntu gibi cevrilebilir) kelimelerinin birlesmesinden ortaya cikiyor. Bu saatlerin kadranlarini ureten kadinlar saatlerin kadranlarini boyamak icin kullandiklari fircalarin ucunu dilleri ile islattiklarindan ve surekli elleri vs bu radioactive maddeye maruz kaldigindan saclarini ve dislerini kaybediyorlar. Ileride Luminor teknolojisini icat etse de Panerai, o da radioaktif bir madde oldugu icin muhtemelen bu kadincagizlarin kaderi degismemistir.
Donelim tekrar "Rolex" Panerai'lere... Dedigim gibi kasa rolex oyster su gecirmez kasa. o yillarda o kasayi da aslinda rolex uretmiyor. Oyster kasalari ureten C.R Spillman diye bir sirket. kadrani ureten Stern Freres diye bir sirket. mekanizmaya gelince mekanizma da Panerai degil hatta Rolex de degil, Coretebert ve Aegler diye iki sirket (Aegler 2000'lerde Rolex tarafindan satin aliniyor). Bu bahsedilen ilk Panerai'lerde Panerai olan tek sey Radiomir teknolojisi. Yani bildiginiz cep saatini yan cevirip iki ucuna kulak gibi kayisi sabitleme aparati monte edip orduya satiyorlar. Bunu bazilari kaziklamak ya da itelemek olarak gorebilir ama bence bir deha. Ve sonucta toplama da olsa ortaya cikan urun cok kaliteli.
Peki ordu bu saatleri ne yapiyor? Birinci Dunya Savasi'nin sonlarina dogru Italyanlar SLC; Siluro a lento corsa diye bir sey icat ediyorlar. Bu bir nevi sat komandolarinin uzerine binip surdugu torpido. Bu torpidolar elektrikli itis sistemine sahip. Su altinda sessizce kolunda Rolex, pardon Panerai saatleri olan italyan sat komandolarinin kontrolunde ikinci dunya savasinda ingiliz savas gemilerini havaya ucuruyorlar. Bu SLC zaten ileriki zamanlarda Panerai'nin bir model adi oluyor.
Anlatilabilecek cok sey var Panerai tarihi hakkinda ama makarayi biraz hizli ileri saralim. Panerai'nin alametifarikasi olan kadranlardan, ozellikle de California Dial'dan bahsedeyim.
Aslinda bu Panerai tarafindan ilk prototip saatlerinin kadrani olarak "pazarlansa" da gercek oyle degil.
California diye adlandirilan kadrani icat eden ve patentleyen, yine Rolex. Rolex bu tasarimi 1941 yilinda patentliyor. O zamanlar California kadranin adi Error Proof Dial yani okuyamamak icin essek olmak lazim diye tercume edebilecegimiz bir kadran tasarimi. Kadrandaki 10-11, 1 ve 2 roma harfleri ile 4,5,7,8 ise arap harfleri ile basiliyor rahat okunsun diye. Peki California ismi ne alaka? Soyle, 1940'larin sonuna dogru Japonya'da bu Error Proof ROLEX saatler (Panerai degil) cok populer oluyor. Fakat piyasada yeterince bu kadrana sahip rolex yok. Uyanik bir Amerikali'li isteyenlerin saatlerini alip California'ya gonderiyor ve kadranlarini Error Proof yani California kadrana cevirtiyor.
Yani aslinda ikonik Panerai California dial sahte/modifiye edilmis kadranli rolex'lere verilen bir ad. Panerai bu ismi ileride kendi de sahipleniyor ve bu ikonik modelin pazarlanmasinda kullaniyor. Kasanin, kadranla birlestigi noktada 12'de california damgasini gorebilirsiniz.
Markanin dogusu itibari ile asil baby rolex tudor degil Panerai'dir.
Cunku yukarida da anlattigim gibi ilk panerai'ler oyster cep kasalarin yan cevrilip kol saati haline getirilmis Radiomir ile gorunurlugu arttirilmis rolex saatlerdir. her parcasi rolex'tir. buna karsin 1920'lerde kurulan tudor'un mekanizma 2015 yilina kadar eta'dir. dolayisiyla ilk panerai'lerden daha az rolex'dir (wink).
Panerai ile ilgili bilgiler cok karisik, cogunlukla yanlis ya da eksik. bir suru yanlis ya da eksik barindirmasina ragmen meraklilarina yine de marsilio'nun panerai kitabini oneririm. bilgilerini tam olarak teyit etmek ve emin olmak icin de buyuk muzayedeler oldugu zaman ortaya cikan katolog ya da o kataloglardan aktarilip saga sola dagilan bilgileri takip etmenizi oneririm.
panerai'yi cok seviyoruz, tarihine hastayiz ama takanlarin cogunu pek sevmiyoruz. zaten markanin eski gunlerine gore ikinci elde cok deger kaybetmesinin sepeplerinden biri de panerai flipper'lar ve ince ince bileklerine kocaman ozellikle neredeyse steam punk tasarimli 47mm luminor'lari takan kiro takimi. bu insanlar yuzunden uzun sure panerai'yi hep uzaktan sevdik ama cok sevdik. tabi bir yere (PAM753'e) kadar.
panerai gelmis gecmis en kendine has markalardan biridir. tiriskadan degil gercek bir tool watch'tir.
ikoniklikte ozellikle bir tool watch olarak zamaninda etkisi dusunuldugunde muhtemelen en ikonik tool watch'tir.
gercek saat kafalarin ve paneristi'lerin gozunde degeri hic bir zaman dusmez.