Saati kurduğunuzda zemberek gerilmeye baslar.
Bu aşamadan sonrasını şöyle özetleyelim:
1. Göbekte akrep, yelkovan vardır
2. Göbeğin direğini asağıdan bir çark çevirir
3. Zemberek bu çarka baglidir
4. Göbeğin direğini çeviren çark ekstra baska bir çarka bağlıdır
5. Bu ekstra çark da saniye çarkına bağlıdır
Buraya kadar bir alt sistem soz konusu…
Kısaca saatin kurma kolunu çevirdiğimizde, eğer 6. adımdaki çatal dişlisi sökülürse (veya kırılırsa) saniye kolu (dolayisiyla akrep ve yelkovan da) hızlıca dönmeye başlar, zemberekteki enerji olduğu gibi hızla tuketilir… Zembereğin boşalması, zembereği boşalmış gibi deyimlerin kaynağı aslinda budur.
6. Saniye çarkı da, çatal dişlisine bağlıdır:
Çatal dişlisi, saniye çarkını tutan bir kapan gibidir, ters yone kendi halinde donemez, dolayisiyla 7. adimdaki çatal yoksa veya kırıksa, saatimizi kursak da saat çalışmaz…
7. Çatal dişlisi de çatala bağlıdır.
8. Çatal, aktif olarak hiçbirşeye bağlı değildir, öyle durur.
Sistem bu haliyle, kinetik enerjiyi potansiyele cevirip, saniye çarkını döndürmek ister, fakat catal dişlisinin dizaynı yuzunden öyle kalir, ilerleyemez ve gergin bir şekilde durur…
9. Çatalin başında pandül sistemi yer alir.
10. Pandül, bir daire biçiminde ve altina kömurden bir misina sarılmis zımbırtıdır.
Pandül, bu gerginlik sayesinde sağa sola dönerek çatalı hareket ettirmeye başlar. çatal, çatal dişlisini hareket ettirmeye başlar, çatal dişlisi, saniye çarkını hareket ettirir, saniye çarkı ise 4. maddedeki ekstra çarkı hareket ettirir, ekstra çark, göbek direğinin çarkını hareket ettirir, göbek direğinin çarkı da zembereği yavas yavas boşaltır.
Dipnot: 10. maddedeki pandül, gunde 18.000 ile 100.000 kere arasında sağa sola donerek saniyeyi hareket ettirir. dolayisiyla kömürlu misinasinin boyu, tipi, ağırligi, sıcaktan soğuktan etkilenişi gibi unsurlar saatin dakikliğini çok etkiler…
mekanik saat den alıntıdır
