Mekanik Saat Nasıl Çalışır - Detaylı Anlatım ve Video
Gönderilme zamanı: 14 Haz 2010, 13:04Merhaba forum dostlarım. Buraya bu yazıyı koymak mecburiyetini gördüm. Bilenler gülmesin, bilmeyenler ise okusun ki nelerden bahsettiğimiz tam olarak anlaşılsın. Daha önceki bazı tartışmalarımızda da gördüm ki, titreşen tel, saatin enerji kaynağı sanılmakta.
Oysa, nasıl elektronik saatler bir pilden enerji alırlar, mekanik saatler de, dairesel bir kutuya yerleştirlmiş daha kalın ve defalarca güçlü başka bir telin sıkıştırılmasıyla enerjilerini sağlarlar. Bu dairesel yassı silindir kutuya tulumba denir(ama yabancı dilde mainspring ve ressort adında olup, ing de kutuya barrel fransızca da ise barrier adı veriliyor)Bu silindirin dışında bir dişli çark bulunur ve içerisindeki zemberek bu çarka bağlanır. Silindirin üstünde tam ortada aşağıya doğru bir mil vardır ve bu milin ortasında bir baba ki zemberek buraya sabitlenir.
Yukarıdaki çark(raket yada rachette)bu mile bağlıdır ve tepeden gelen yada otomatik kurma sisteminden gelen çarklar vasıtasıyla dönerek içerisindeki zembereği ortaya sıkıştırmaya başlar. Bu sırada, rakete bağlı başka bir horoz, her tur dönüşünde, ters yöne çarkı kilitler ki zemberek kulurken boşalmasın. Tam kurulduğunda en yüksek torka kadar ulaşır ve rezerv bu seviye demektir. Zemberek, sıkışıkken açılmak ister ve silindirin dışındaki çarkı döndürür. Bu çarka 1.,3., 4.ncü ve saniye çarkı ile tam karşısında bulunan eşapman çarkı yada türkçede çelik çark, altlarındaki küçük karanfil dişlileriyle bağlıdırlar. Yani, birinci büyük çark, tulumba dişlisine altındaki küçük karanfi dişlisiyle bağlı olduğu gibi, diğer çarklar da aynı biçimde çelik çarka kadar zincir oluştururlar. Çelik çark ya da maşa çarkı,dişleri maşa gibi olduğundan bu ismi alır.
Yukarıdaki ana enerji kaynağından dönmeye başlayan bu çark zinciri, yüksek enerjiyi küçülterek, çelik çarka aktarır ve çelik çarkın tam karşısında da, balans çarkı ve onun pandül yayı bulunur. Pandul yayı ing de hairspring olarak anılır ama fransızcada pendulum ismiyle anılır.İşte bu yay, titreşim sağlayan yaydır. Ana besleme değil, sadece ana beslemeden gelen ve küçültülmüş olan enerjiyi, ayaralamaya yarayan yaydır. Çelik çark döndükçe, balansa, altındaki pin ile ilişkilenen çekiç yada levyenin kollarını yakalar ve balansı sürükler. Bu sırada pandül yayı sıkışır ve çelik çark, levyeyi serbest bıraktığında ise, bu pandül de balansı ters yöne doğru sürükleyereke, levyenin ikinci kolunu, çelik çarkın yakalayacağı pozisyona gtetirir. Levye tekrar çelik çarkın yakalaması sonucu, balansı ters yöne sürüklemeye başlar ve pandül tekrar sıkışır. Bu işlem sayesinde, saatinizn kronometrik akışı ayarlanır.
Bir kere daha tekrar ediyorum: Ana enerji titreşmez sıkışır ve serbst kalmaik için etrafındaki çarkı döndürüp, enerji üretir. Balans pandülü ise, sıkışıp açılarak titreşir ve saatin doğru olarak akmasını ayarlar. Bu resimleri de koymaya çalışacağız.
Oysa, nasıl elektronik saatler bir pilden enerji alırlar, mekanik saatler de, dairesel bir kutuya yerleştirlmiş daha kalın ve defalarca güçlü başka bir telin sıkıştırılmasıyla enerjilerini sağlarlar. Bu dairesel yassı silindir kutuya tulumba denir(ama yabancı dilde mainspring ve ressort adında olup, ing de kutuya barrel fransızca da ise barrier adı veriliyor)Bu silindirin dışında bir dişli çark bulunur ve içerisindeki zemberek bu çarka bağlanır. Silindirin üstünde tam ortada aşağıya doğru bir mil vardır ve bu milin ortasında bir baba ki zemberek buraya sabitlenir.
Yukarıdaki çark(raket yada rachette)bu mile bağlıdır ve tepeden gelen yada otomatik kurma sisteminden gelen çarklar vasıtasıyla dönerek içerisindeki zembereği ortaya sıkıştırmaya başlar. Bu sırada, rakete bağlı başka bir horoz, her tur dönüşünde, ters yöne çarkı kilitler ki zemberek kulurken boşalmasın. Tam kurulduğunda en yüksek torka kadar ulaşır ve rezerv bu seviye demektir. Zemberek, sıkışıkken açılmak ister ve silindirin dışındaki çarkı döndürür. Bu çarka 1.,3., 4.ncü ve saniye çarkı ile tam karşısında bulunan eşapman çarkı yada türkçede çelik çark, altlarındaki küçük karanfil dişlileriyle bağlıdırlar. Yani, birinci büyük çark, tulumba dişlisine altındaki küçük karanfi dişlisiyle bağlı olduğu gibi, diğer çarklar da aynı biçimde çelik çarka kadar zincir oluştururlar. Çelik çark ya da maşa çarkı,dişleri maşa gibi olduğundan bu ismi alır.
Yukarıdaki ana enerji kaynağından dönmeye başlayan bu çark zinciri, yüksek enerjiyi küçülterek, çelik çarka aktarır ve çelik çarkın tam karşısında da, balans çarkı ve onun pandül yayı bulunur. Pandul yayı ing de hairspring olarak anılır ama fransızcada pendulum ismiyle anılır.İşte bu yay, titreşim sağlayan yaydır. Ana besleme değil, sadece ana beslemeden gelen ve küçültülmüş olan enerjiyi, ayaralamaya yarayan yaydır. Çelik çark döndükçe, balansa, altındaki pin ile ilişkilenen çekiç yada levyenin kollarını yakalar ve balansı sürükler. Bu sırada pandül yayı sıkışır ve çelik çark, levyeyi serbest bıraktığında ise, bu pandül de balansı ters yöne doğru sürükleyereke, levyenin ikinci kolunu, çelik çarkın yakalayacağı pozisyona gtetirir. Levye tekrar çelik çarkın yakalaması sonucu, balansı ters yöne sürüklemeye başlar ve pandül tekrar sıkışır. Bu işlem sayesinde, saatinizn kronometrik akışı ayarlanır.
Bir kere daha tekrar ediyorum: Ana enerji titreşmez sıkışır ve serbst kalmaik için etrafındaki çarkı döndürüp, enerji üretir. Balans pandülü ise, sıkışıp açılarak titreşir ve saatin doğru olarak akmasını ayarlar. Bu resimleri de koymaya çalışacağız.
Link yokmu?